Thiên đỉnh
Bách khoa toàn thư mở Wikipedia


Bài này nói về một thuật ngữ thiên văn học. Nếu bạn thấy có cách dùng khác, xin mở trang thiên đỉnh (định hướng).

Thiên đỉnh (gốc chữ Hán: 天頂) hiểu nôm na là điểm trên bầu trời thẳng đỉnh đầu người quan sát. Chính xác hơn, các cách định nghĩa sau đều tương đương:

Nó là điểm có độ cao bằng +90 độ
Nó là cực đỉnh của hệ tọa độ chân trời
Nó là điểm cắt giữa thiên cầu và đường nối từ tâm Trái Đất qua vị trí người quan sát trên bề mặt Trái Đất.

Các tính chất
Điểm đối diện với thiên đỉnh trên thiên cầu gọi là thiên để.
Đường kinh tuyến trời đi qua thiên đỉnh và thiên để.

Mặt Trời nhìn từ Trái Đất và thiên đỉnh
Trên Trái Đất, những người quan sát nằm trong khu vực giữa chí tuyến Nam và chí tuyến Bắc (bao gồm cả xích đạo) sẽ quan sát được hiện tượng Mặt Trời lên thiên đỉnh mỗi năm 2 lần. Những người quan sát nằm đúng tại hai đường chí tuyến chỉ quan sát được một lần trong năm Mặt Trời ở thiên đỉnh (vào ngày đông chí với chí tuyến Nam và ngày hạ chí với chí tuyến Bắc). Các quan sát viên nằm ở vĩ độ cao hơn chí tuyến Bắc hay thấp hơn chí tuyến Nam sẽ không bao giờ quan sát được Mặt Trời đi qua thiên đỉnh.

Mỗi năm 2 lần: Dưới 23*27' B đến trên 23*27'N mỗi năm 1 lần: Ở chí tuyến bắc 23*27' B và nam 23*27'N khu vực không có mặt trời lên thiên đỉnh là: trên 23*27' B trở về cực dưới 23*27'N trở về cực vì : như chúng ta biết thì càng lên cao ( càng lui về phía cực ) thì gọc nhập xạ càng nhỏ do vậy ở cực không có hiện tượng mặt trời lên thiên đỉnh. do TD nghiêng lên ở chí tuyến mỗi năm chỉ có một lần mặt trời lên thiên đỉnh

Khu vực nội chí tuyến (từ 23 độ 27'N ->23 độ 27' B ):2 lần trong năm; Tại CTB (23 độ 27' B) và CTN (23 độ 27'N) có 1 lần; Vùng ngoại CT (từ 23 độ 27' B về cực và từ 23 độ 27'N về cực N) không có lần nào (vì từ vùng ngoại CT trở đi tia sáng của MT chiếu đến bề mặt TĐ không tạo thành 1 góc 90 độ)

khu vực trên trái đất ccó hiện tượng mặt trời lên thiên đỉnh mỗi nănm hai lần là ở xích đạo vào các ngày 21/3 và 23/9và các khu vực trong nội chí tuyến trừ chí tuyến bắc nam
nơi chỉ lên một lần là ở hai chí tuyến chí tuyên bắc mặt trời lên thiên đỉnh vào nàgy 22/6 chí tuyến nam mặt trời lên thiên đỉnh vào ngày 22/12
khu vực ko có mặt trời len thiên đỉnh là khu vực ngoại chí tuyến