Đánh giá phong trào yêu nước Việt Nam cuối thế kỷ XIX theo hai khía cạnh: Tích cực và hạn chế.
- Tích cực: Phong trào yêu nước VN cuối thế kỷ XIX với phong trào Cần Vương (1885 - 1896) và các cuộc khởi nghĩa trong phong trào và khởi nghĩa nông dân Yên Thế (1883 - 1913). Các phong trào yêu nước, chống Pháp diễn ra mạnh mẽ, quyết liệt. Có hai hướng: Phong trào Cần Vương theo con đường phong kiến, giúp vua cứu nước. KN nông dân Yên Thế là cuộc KN ND tự phát. Các phong trào dù với phương hướng phát triển khác nhau nhưng đều có tác dụng làm chậm bước tiến của quân Pháp trong quá trình bình định nước ta.
- Hạn chế: mặc dù các phong trào đều diễn ra quyết liệt, mạnh mẽ nhưng đều thất bại. Điều này phản ánh con đường cứu nước theo kiểu phong kiến không còn phù hợp, cách mạng VN bế tắc về đường lối và con đường cách mạng. Yêu cầu đặt ra là phải tìm ra con đường cứu nước mới phù hợp với hoàn cảnh lịch sử mới.