Sùng Hiền Hầu là một tông thất nhà Lý ở Việt Nam. Ngoài ra, ông là Thái thượng hoàng đầu tiên được ghi chép trong lịch sử Việt Nam.

Tên thật và năm sinh của Sùng Hiền hầu bị khuyết trong sử sách. Các sách sử như Đại Việt sử lược và Đại Việt sử ký toàn thư chỉ đề cập trực tiếp tới người con ông là Lý Thần Tông - người được kế vị vua Lý Nhân Tông:

Theo Việt sử lược: Lý Thần Tông "là cháu của vua Thánh Tông, con Sùng Hiền hầu"
Theo Đại Việt sử ký Toàn thư thì Thần Tông là "cháu gọi Thánh Tông bằng ông, cháu gọi Nhân Tông bằng bác, con của Sùng Hiền hầu"
Riêng sách Khâm định Việt sử thông giám cương mục trực tiếp đề cập thân thế của ông, ghi Sùng Hiền hầu là "hoàng đệ của Nhân Tông".

Trong sách Các chuyện tình vua chúa-hoàng tộc Việt Nam của Đinh Công Vĩ đặt ông trong danh sách con vua Thánh Tông và chú thích là con Ỷ Lan.

Theo ghi chép của Đại Việt sử ký toàn thư, Lý Nhân Tông tuổi cao chưa có con nối dõi, xuống chiếu chọn con tông thất để lập con nối. Khi đó Sùng Hiền hầu cũng chưa có con, gặp lúc nhà sư Từ Đạo Hạnh đến chơi nhà liền bàn việc cầu tự. Từ Đạo Hạnh bảo rằng:

Bao giờ phu nhân sắp đến ngày sinh để tôi cầu khấn với sơn thần.
Năm 1116, phu nhân Đỗ thị có mang, trở dạ mãi không đẻ, liền sai người đi báo với Từ Đạo Hạnh. Từ Đạo Hạnh trút xác trong núi. Sau đó Đỗ thị sinh ra con trai, đặt tên là Dương Hoán, vua Nhân Tông đưa vào cung làm nghĩa tử. Đến năm 1117 thì Dương Hoán được lập làm Thái tử.

Bộ sử lâu đời nhất là Việt sử lược không gắn sự kiện Từ Đạo Hạnh qua đời với thái tử Dương Hoán, chỉ ghi chép việc Từ Đạo Hạnh mất năm 1116 và Dương Hoán được lập thái tử năm 1117, không đề cập thời điểm Dương Hoán ra đời.

Năm 1129, vua Lý Thần Tông tôn thân phụ Sùng Hiền hầu làm Thái thượng hoàng và thân mẫu Đỗ thị làm Hoàng thái hậu, ở tại cung Động Nhân.

Việc này bị các sử gia phong kiến chê trách, như Lê Văn Hưu từng bàn:

Thần Tông là con người tông thất, Nhân Tông nuôi làm con, cho nối đại thống, đáng lẽ phải coi Nhân Tông làm cha mà gọi cha sinh là Sùng Hiền hầu làm hoàng thúc, phong mẹ đẻ Đỗ thị làm Vương phu nhân, như Tống Hiếu Tông đối với Tú An Hy Vương và phu nhân Trương thị, để tỏ ra là một gốc mới phải. Nay phóng Sùng Hiền hầu làm thái thượng hoàng, Đỗ thị hoàng thái hậu, chả hóa ra là hai gốc ư? Bởi Thần Tông bấy giờ còn trẻ thơ mà các công khanh trong triều như Lê Bá Ngọc, Mậu Du Đô lại không biết lễ nên mới thế.

Năm 1130, tháng 5, Sùng Hiền hầu qua đời, được truy tôn thụy hiệu là Cung Hoàng đế. Sử sách cũng không ghi gì thêm.

(Vũ Hoàng Sơn viết ngày 16/9/2009, có sự bổ sung, sửa chữa của người khác-http://vi.wikipedia.org/wiki/S%C3%B9ng_Hi%E1%BB%81n_H%E1%BA%A7u)