BA ĐIỀU KHÓ HỌC

Thầy Tăng Tử, nói với Đức Khổng Tử rằng:
” Tôi biết thầy có ba điều, tôi học mãi mà chưa làm được. Thầy:
1/ Thấy người ta có được một điều phải, mà quên cả trăm điều trái của người ta. Thế là thầy dễ tính.
2/ Thấy người có điều gì phải, thì vui vẻ như là mình có. Thế là thầy không ghen tị.
3/ Nghe thấy điều gì phải, nhất quyết làm rồi mới nói. Thế là thầy chịu khó thực hành.
Thầy là người dễ tính, là người không ghen tị, là người chịu khó, tôi học mãi ba điều ấy của thầy, mà chưa có thể làm được!
( Thuyết Uyển )

LỜI BÀN:
- Lấy một điều phải mà quên trăm điều trái. Thế là có bụng khoan dong người ta, lại có ý gây cho người làm nên điều phải.
- Thấy người làm phải, cũng vui như chính mình làm điều phải, thế là có lòng vô ngã, muốn giục cho người gắng làm điều phải. Thấy điều phải làm ngay rồi mới nói, thế là vụ cái thực làm, chớ không chỉ có một cái nói giỏi mà thôi. Ba điều này mới nghe tưởng dễ, mà làm thực khó ! Thói thường người đời chỉ hay bới xấu nhau, ghen tị nhau. Nói giỏi mà làm càn, cho nên mới ghét bỏ nhau, lừa dối nhau, hãm hại nhau, đưa nhau đến tử vong mà không gỡ ra được!

hay đó

Khổng phu tử thực ra là người rất khó tính với mình và với cac học trò (khắc kỷ)
Với bản thân thì 'phi lễ vật thị, phi lễ vật dụng', cái gì trái lễ thì ko nhìn, ko dùng. VD thịt thái ko vuông ko ăn, chiếu trải ko ngay ko ngồi
Với học trò, đơn cử 2 câu chuyện:
-Thầy Tăng Sâm cày ruộng làm đứt ít rễ dưa, cha giận cầm gậy đánh chết ngất hồi lâu mới tỉnh. Khi đến học lại bị phu tử ko cho vào. Phu tử nói: tại sao lại ko chạy đi, để cho cha đánh như vậy lỡ chết thì cha mang tội giết người có phải là bất hiếu ko?
-Nước Lỗ có 3 họ quyền thế là Mạnh tôn thị, Thúc tôn thị và Quý tôn thị. Ông Nhiễm Cầu là học trò phu tử lại đi giúp việc cho 1 trong 3 kẻ quyền thần ấy. Phu tử sai học trò thúc trống đuổi đi ko cho ông Nhiễm Cầu học nữa

Khổng tử chỉ dễ tính với vua các nước, chỉ với các vua thì ông mới bỏ qua những thói xấu mà thôi. Đó là do tư tưởng trung quân của ông, cũng có thể ông muốn làm quan để 'hành đạo'. Đơn cử 1 số VD:
-Nhiều ông vua thời đó giết cha, đuổi anh, em để lên ngôi mà trong sách Xuân thu phu tử vẫn chép ' công tức vị' như thường
-Vua nước Lỗ tin dùng kẻ nịnh thần, ham mê nữ nhạc mà phu tử vẫn cố ở lại làm quan. Đến khi ko được chia thịt tế thì ông mới bỏ đi
-Phu tử suốt đời long đong đi tìm gặp các vua để mong được làm quan, 'hành đạo' mà ko được. Cùng quá đến 2 anh tướng giặc nước Lỗ mời ông, ông cũng định đi nữa