30 năm trước, một vụ bắt giữ gây chấn động và đầy kịch tính đã góp phần thay đổi con đường đi của Trung Hoa hiện đại - vụ bắt và sau đó là phiên tòa xử "Bè lũ bốn tên".

Ngày 6/10/1976, các thành viên của "Bè lũ bốn tên" bị bắt, khi đó họ là một nhóm cấp tiến đã có ảnh hưởng vô cùng rộng lớn ở Trung Quốc trong cả một thập kỷ, kể từ khi Cách mạng Văn hóa bắt đầu năm 1966.

"Hầu hết người dân gắn 'Bè lũ bốn tên' với thời kỳ kinh khủng và khốc liệt nhất trong lịch sử của nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa", Joseph Cheng, một nhà nghiên cứu về Trung Quốc ở đại học Hong Kong, nói.

"Thực tế là họ có quá nhiều quyền lực và có thể gây hậu quả to lớn".

Nhân vật nổi tiếng nhất trong nhóm này là Giang Thanh, vợ thứ ba của Mao Trạch Đông. Cùng với bà ta là ba nhân vật khác gồm Trương Xuân Kiều, Vương Hồng Văn và Diêu Văn Nguyên.


Diêu Văn Nguyên trong phiên tòa tháng 11/1980. Ảnh: AFP.
Chủ trương của Cách mạng Văn hóa ở Trung Quốc là nhằm tạo ra một xã hội cộng sản tuyệt đối, nhưng một số người thực hiện cuộc cách mạng đó - từ ông Mao trở xuống - thường bị vướng vào ham muốn quyền lực cá nhân. Nếu như họ thành công, Trung Quốc có thể đã đi một con đường hoàn toàn khác trong lịch sử, nhiều người cho là như vậy.

Cho dù được thăng tiến lên cao trong cuộc Cách mạng Văn hóa - một thập kỷ đầy rẫy biến động và những hành động cực tả - cả bốn đều hiểu rõ rằng uy quyền của họ phụ thuộc vào Mao.

Vì thế khi Mao Trạch Đông qua đời đầu tháng 9 năm 1976, nhận thấy tương lai chính trị có thể chao đảo, bè lũ bốn tên dường như có ý định tiếm quyền ở Bắc Kinh.

Nhưng Hoa Quốc Phong, người được chọn kế nhiệm chức vụ của Mao Trạch Đông, đã ngăn chặn âm mưu đảo chính bằng cách cho bắt cả 4 người của nhóm. Một phiên tòa được mở ra và sau đó toàn bộ bè lũ bốn tên bị giam trong tù với những mức án rất cao.

Đến nay cả bốn đều đã chết. Nhân vật qua đời cuối cùng là Diêu Văn Nguyên, chết vì bệnh tiểu đường tháng 12 năm ngoái. Trong các thành viên khác, Giang Thanh chết vào năm 1991, sau đó một năm đến lượt Vương Hồng Văn. Còn Trương Xuân Kiều chết tháng 5/2005 do mắc bệnh ung thư.

"Về căn bản mà nói thì nhiều người đã quên lãng bè lũ bốn tên. Thanh niên giờ đây hầu như không mấy ai biết bốn người đó là những ai", nhà nghiên cứu Chen nhận xét.

_________________
Tôi có ước mơ muốn biết hết mọi thứ