Lý Thái Tổ
Lý Thái Tổ (tên húy là Lý Công Uẩn; 974–1028) là vị vua đầu tiên (1010–1028) của triều đại nhà Lý trong lịch sử Việt Nam.
Tiểu sử
Lý Công Uẩn là người ở làng Cổ Pháp, nay là làng (cũng là xã) Đình Bảng, huyện Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh (nay ở xã Đình Bảng còn có các lăng và đền thờ nhà Lý). Mẹ là Phạm thị.
Ông sinh tại chùa Cổ Pháp (chùa này vì thế còn có tên dân gian là Chùa Rặn, được gọi chệch là Chùa Dận). Khi ông lên ba tuổi, mẹ ông đem ông cho sư Lý Khánh Văn, trụ trì chùa Cổ Pháp làm con nuôi và được đặt tên là Lý Công Uẩn. Lý Công Uẩn đi tu từ đó.
Lớn lên, với sự bảo hộ của sư Lý Vạn Hạnh (anh trai sư Lý Khánh Vân), ông vào Hoa Lư làm quan nhà Tiền Lê, thăng đến chức Tả thân vệ Điện tiền Chỉ huy sứ.
Các sử viết về nguồn gốc của vua như sau:
• Đại Việt Sử Ký Toàn Thư, bản ký, quyển II, trang 240 chép: "Thái tổ hoàng đế, họ Lý, tên húy là Công Uẩn, người châu Cổ Pháp Bắc Giang, mẹ họ Phạm, đi chơi chùa Tiêu Sơn cùng với người thần giao hợp rồi có chửa, sinh vua ngày 12 tháng 2 năm Giáp Tuất (974), niên hiệu Thái Bình năm thứ 5 thời Đinh. Lớn lên làm quan nhà Lê, thăng đến chức Điện tiền chỉ huy sứ. Khi Ngọa Triều băng, tự lập làm vua... là người khoan thứ nhân từ, tinh tế hòa nhã có lượng đế vương. Song chưa làm sáng chính học, lại ưa thích dị đoan, bị lụy vì chuyện đó."
• Khâm Định Việt Sử Thông Giám Cương Mục, chính biên, quyển II, trang 283 chép: "Khi ngài lên ba, sư chùa Cổ Pháp là Lý Khánh Văn nuôi làm con, nhân đấy lấy theo họ Lý."
• Đại Việt Sử Ký Tiền Biên của Ngô Thì Sĩ, bản kỷ, quyển II, trang 192 chép: "Vua lúc bé thông minh, vẽ người tuấn tú khác thường, khi 7 tuổi Khánh Văn gởi nhờ sư Vạn Hạnh ở chùa Lục Tổ dạy cho học."
• Đại Việt Sử Lược trang 110 chép: "Vua theo giúp vua Lê Trung Tông, lúc Trung Tông bị bọn Ngọa Triều giết, quần thần đều chạy trốn hết mất cả, chỉ còn một mình vua ôm thây Trung Tông mà khóc. Ngọa Triều khen là người trung, phong làm Tả Thân Vệ Điện Tiền Đô Chỉ Huy Sứ."
• Sử thần Ngô Thì Sĩ viết: "Theo bài Tiêu Sơn tự ký thì Thái hậu cảm thụ tinh con khỉ bạch mà sinh ra vua ở chùa này, sư Vạn Hạnh đưa về nuôi. Theo ngoại truyện thì: mẹ vua năm 20 tuổi, do nghèo túng lam lũ không có chồng, nương tựa vào vị sa môn già ở chùa Ứng Thiên cho làm việc nấu bếp, đêm đêm dậy đồ xôi. Một hôm bà ngũ quên, lửa tắt, sa môn vô tình chạm phải, giật mình tỉnh dậy thấy lòng xáo trộn rồi có thai, bị sa môn đuổi đi, bà vào chùa khác, đủ tháng thì sinh ra vua."
Mon Jun 23, 2008 2:18 pm
